(24.11.2008)  "W Nowym Targu gościł dr Nathan Beyrak z Izraela Dyrektor Historii i Dokumentacji Holocaustu Żydów w Europie. Podczas spotkania z burmistrzem Markiem Fryźlewiczem dr Beyrak przedstawił realizowany przez Muzeum Holocaustu projekt związany z dokumentacją zagłady Żydów Nowotarskich w czasie okupacji hitlerowskiej w latach 1939 – 1945.
Jego przyjazd związany z tym projektem miał na celu przeprowadzenie wywiadu z kilkoma mieszkańcami Nowego Targu, którzy byli świadkami zagłady Żydów w mieście przeprowadzonej w 1941 roku. Społeczność żydowska stanowiąca przed wybuchem II wojny światowej ok. 21% mieszkańców miasta (ponad 2000 osób) została prawie całkowicie eksterminowana przez Niemców poprzez rozstrzeliwania na nowotarskim :kirkucie” oraz wywóz do hitlerowskich obozów zagłady. Mało kto z obecnych mieszkańców miasta wie, że w Nowym Targu istniało w latach 1940 – 1941 getto, które wyznaczały ulice Kościuszki, Nadwodnia, św. Doroty i Sobieskiego.
Z Holocaustu ocalało tylko kilkudziesięciu nowotarskich żydów, są wśród nich m.in.: Janek Langer z Londynu – kombatant Brygady Karpackiej, uczestnik walk pod Tobrukiem i Bitwy o Anglię, dr Henryk Goldberg, mieszkający w Izraelu, prof. Hanoch Guttfreund – wykładający na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie, były rektor tej uczelni, Stanley Goodrich z Kalifornii, czy Roman Reibeisen (Robert Mendler) z Latrobe w Pasadenie. Utrzymują oni korespondencyjny kontakt z burmistrzem Markiem Fryźlewiczem, żywo interesując się życiem miasta i Podhala, o którym czerpią informacje z kolejnych roczników „Almanachu Nowotarskiego”, a niektórzy pomimo sędziwego wieku odwiedzili w ostatnich latach Nowy Targ.
W projekcie wykorzystany zostanie również materiał historyczny zawarty w 11 „Almanachu Nowotarskim” stanowiący tekst pt. „Obraz życia codziennego w Nowym Targu i powiecie nowotarskim pod okupacją hitlerowską w latach 1939 – 1940 w świetle Urzędowych obwieszczeń Wehrmachtu i Zarządu Cywilnego na powiat Nowy Targ”.
Tekst ten autorstwa burmistrza Marka Fryźlewicza, zainteresował historyków Holocaustu, zawiera bowiem zarządzenia okupacyjnych władz niemieckich, z których wiele dotyczyło Żydów. Na podstawie zarządzeń można wysnuć tezę, że od początku wojny zamierzeniem Niemców była całkowita likwidacja społeczności żydowskiej. Z treścią artykułu można się zapoznać w "Almanachu Nowotarskim" oraz na stronie internetowej www.nowytarg.pl w zakładce „Artykuły o Nowym Targu”.
Projekt realizowany jest w ciągu 2 lat i po jego zakończeniu w 2009 r. zostanie przedstawiony medialnie wszystkim zainteresowanym."

tekst: MSF
fot. Marcin Jagła (macewy na nowotarskim Kirkucie)