(19.12.2008) Piotr Kuczaj: "Piękną wystawę etnograficzną eksponującą przedmioty zdobiące góralskie domy w okresie świąt Bożego Narodzenia, Nowego Roku i Trzech Króli zorganizowały w starym kościółku św. Marii Magdaleny w Rabce-Zdroju pracownice Muzeum im. Władysława Orkana Natalia Klęsk i Maria Sarka z grupką wolontariuszek.
Przed głównym ołtarzem stanął skromny wigilijny stół, z siankiem pod lnianym obrusem, glinianymi talerzami, miskami i kubkami, z Jezuskiem ułożonym na cetynie. Pod stołem znajduje się natomiast łańcuch – symbol więzi rodzinnych i topór, magiczny symbol mocy, zdrowia i siły tak potrzebnych gaździe, podczas wymagających wysiłku prac polowych, pasterskich i leśnych, a zapewniających rodzinie dostatek.
Wzdłuż bocznych ścian świątyni pojawiły się stare szopki wyciągnięte z muzealnych zapaśników. Najmłodsza z nich ma pewnie około 25 lat, bo wśród składających pokłon Maleńkiemu znalazł się Lech Wałęsa. Może powstała w okresie stanu wojennego? Są też kolędnicze Gwiazdy i Turonie i grupa marionetek używanych do przedstawień – szopek. Najciekawsze, chociaż już może nie tak efektowne, ale wzruszające swą skromnością, są zwisające z sufitu podłaźnice, pająki ze słomy i choinka przed głównym ołtarzem. Nie ma na nich lśniących szklanych bombek ani elektrycznych światełek. Jest dużo tzw. cacek – jeżyków z kolorowej bibuły, orzechów zawiniętych w sreberko, wkrótce pojawią się łańcuchy z papieru, może też malowane wydmuszki bo strojenie choinki trwa, ale najciekawsze i sięgające najdawniejszej tradycji (XVII wiek) są tzw. światy. Jeszcze w II połowie XIX wieku niemal wyłącznie takimi światami dekorowano podłaźnice i drzewka. Są to opłatki w kształcie koła lub łączone w kule przypominające nasz ziemski glob. Niektóre mają nawet ażurowe wzory. Ich wykonanie wymaga pewnej wiedzy, ale nie tajemnej. Pracownice muzeum chętnie się nią dzielą, bo zależy im na tym, by zapomniane obyczaje powróciły do naszych domów. Zresztą, okrągłe opłatki można kupić w rabczańskim sklepie „Veritas”.
Warto odwiedzić tę wystawę, bo dostarcza ona wielu wzruszeń. Przypomina pogodny czas dzieciństwa, radosnego i niecierpliwego oczekiwania na pierwszą Gwiazdę, czas długich zimowych wieczorów Adwentu, podczas których w wielu domach dzieci razem z mamami i babciami samodzielnie wykonywały choinkowe cacka. Wystawa potrwa przez cały styczeń 2009 r."

Foto-relacja (zdjęcia Piotr Kuczaj piotr.kuczaj@neostrada.pl):