17 września. Zakopane pamięta.

Od 1991 roku ku czci ofiar i osób zesłanych na wschód Związku Radzieckiego podczas ostatniej wojny organizowany jest Dzień Sybiraka. Jest to czas na zadumę i refleksję nad wydarzeniami sprzed kilkudziesięciu lat, ale także lekcja historii dla młodego pokolenia. W Zakopanem - jak co roku - uroczystości zorganizowano w Starym Kościółku i przy symbolicznej mogile na Pęksowym Brzyzku. Po złożeniu kwiatów pod pomnikiem Sybiraków głos zabrali: Starosta Powiatu Tatrzańskiego Piotr Bąk i Małgorzata Albrzykowska reprezentująca zakopiańskie koło Związku Sybiraków. Przy symbolicznej mogile Sybiraków uczniowie Klubu Historycznego im. Armii Krajowej przy Liceum Ogólnokształcącym im. O. Balzera w Zakopanem przedstawili program słowno – muzyczny.

Zakopiańskie obchody  Światowego Dnia Sybiraka miały w tym roku skromny przebieg a udział osób i pocztów, był bardzo ograniczony w związku z sytuacją epidemiologiczną.   

17 września - Zakopane pamięta.

17 września 1939 roku o świcie rozpoczął się sowiecki atak na Polskę. Wojska Armii Czerwonej przekroczyły granicę sowiecko - polską na całej długości ,,biorąc pod opiekę ludność i mienie zachodniej Białorusi i zachodniej Ukrainy’’. Złamano wszelkie obowiązujące umowy umów z Polską

Ogółem przeciw Polsce osłabionej walką z hitlerowskim najeźdźcą wystawiono 617 588 żołnierzy, 4959 dział i moździerzy oraz 4736 czołgów.

Do wojsk włączono również siły specjalne złożone z pracowników aparatu bezpieczeństwa.

Wkraczanie wojsk sowieckich powodowało dezinformacje wśród żołnierzy polskich; nie wiedziano jak się zachować. 18 września jednostki radzieckie zajęły Mołodeczno, Równe, Tarnopol oraz Kołomyje. W tym też dniu wydano wspólny, sowiecko-niemiecki, komunikat o współdziałaniu.

Na terenach zajętych przez Armię Czerwoną rozpoczęły się aresztowania, przedstawicieli administracji państwowej, funkcjonariuszy policji i wywiadu oraz ważniejszych działaczy politycznych i społecznych.

Do 1 października na Ukrainie Zachodniej aresztowano 3914 osób. Armia Czerwona nie była przygotowana do przyjmowania tak dużej liczby jeńców wojennych. Wbrew konwencjom międzynarodowym, postanowiono przekazać ich w ręce aparatu bezpieczeństwa traktując jako ,,element kontrrewolucyjny’’.

Po zakończeniu działań wojennych i uregulowaniu spraw granicznych z Niemcami, Józef Stalin postanowił uprawomocnić zajęcie tych terenów.

Na 22 października przewidziano wybory powszechne, w których ludność zajętych terenów, miała opowiedzieć się za przyłączeniem tych terytoriów do ZSRR. Wybory 22 października odbyły się w atmosferze terroru. Tuż przed wyborami zarządzono spis ludności, rzekomo celem sporządzenia dokładnych list mieszkańców dla potrzeb wyborów. W rzeczywistości , listy te sporządzono, aby mieć dokładne dane osób, które wkrótce miano transportować w głąb ZSRR.

Rozpoczęła się masowa wywózka ludności polskiej w północne dzikie obszary Rosji.

Tych rodaków nazywamy Sybirakami. Skazywano ich na tak wielkie cierpienie tylko ze względu na ich pochodzenie, poglądy polityczne i religijne. Oskarżano ich również o działalność przeciwko władzy. Przeważnie wcześniej skazanych poddawano chłoście, piętnowaniu i okaleczaniu. Ludność przewożona była w ciasnych wagonach przeznaczonych dla zwierząt. Umieszczano w nich ok. 50 osób, kiedy były już całkowicie zapełnione zamykano je od zewnątrz. Podróż trwała bardzo długo, czasami zatrzymywano się na krótkie postoje. Wielu ludzi nie docierało do celu wędrówki, ginęli z wycieńczenia, mrozu i głodu. Najczęściej umierały dzieci, które nie wytrzymywały panującego chłodu. Nikt nie przejmował się zmarłymi, ich ciała były wyrzucane z wagonów na śnieg.

 Lata spędzone na zesłaniu były trudne, naznaczona głodem, chłodem , chorobami i fizyczną pracą ponad siły. Wielu zesłańców  nie wróciło do Polski.