„Góry znaczeń Zygmunta Januszewskiego”

Wystawa jest organizowana we współpracy z Akademią Sztuk Pięknych w Warszawie oraz Fundacją Illustro im. Zygmunta Januszewskiego.

Zygmunt Januszewski urodził się 17 lutego 1956 w Warszawie. Ukończył w 1975 Liceum im. Stefana Batorego, składając jako dodatkową pracę maturalną zatytułowaną „Znaczenie surrealizmu w dziejach sztuki polskiej”, na której obronie obecni byli m. in. Erna Rosenstein i Alfred Lenica. W latach 1976-1981 studiował na Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w pracowniach prof. Janusza Przybylskiego, prof. Haliny Chrostowskiej i prof. Janusza Stannego, pod kierunkiem tego ostatniego w Pracowni Ilustracji obronił dyplom, którego przedmiotem były ilustracje do Stu lat samotności G. G. Marqueza (wyróżnienie i prezentacja w „Zachęcie”). Pod kierunkiem prof. Przemysława Trzeciaka napisał pracę „System”, będącą myślową strukturą całej przyszłej twórczości. W latach 1978-1981 rysował i projektował dla wydawnictw niezależnego obiegu oraz czasopism w Polsce, w których pod pozorem „branżowych” specjalizacji („Przegląd Techniczny”, „Przegląd Wędkarski”) przemycane były rysunki krytyczno-metaforyczne ośmieszające system i aparat władzy. Pobyty studyjne w Wenecji i Lizbonie pozwoliły na nawiązanie kontaktów i przyjaźni, które z czasem stały się warunkiem przetrwania. W styczniu 1982 roku, w stanie wojennym artysta został zaatakowany i celowo potrącony przez samochód z numerami rejestracyjnymi milicji (sprawcy nigdy nie znaleziono), zagrożony kalectwem, uratowany przez wybitnych chirurgów w Szpitalu na Solcu, gdzie spędził kilka miesięcy, działalność artystyczną kontynuował potem w Niemczech. W 1983 roku na zaproszenie Stowarzyszenia Artystów Niemieckich został członkiem BBK Ostwestfalen. Od tego czasu wystawiał prace w Republice Federalnej Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Francji, USA, Wielkiej Brytanii. W 1989 roku jako najmłodszy artysta w historii i jedyny Polak miał monograficzną wystawę w Wilhelm-Busch-Museum w Hanowerze. W latach 1983-2013 pokazał prace na ponad 130 wystawach indywidulanych, projektował plakaty dla Opery w Bielefeld, Schauspiel w Bonn (do 1991 stolicy RFN), Teatru i Uniwersytetu w St. Gallen. Stale współpracował z czasopismami m.in. : „Die Zeit”, „Südeutsche Zeitung”, „Die Welt”, „Neue Zürcher Zeitung”, „Der Standard”, „Die Presse”, „Wiener Journal”, morgen”, „Neue Westfälische”, „The Guardian” gdzie drukował rysunki i projektował formy graficzne publikacji. Zilustrował ponad 70 książek dla wydawnictw niemieckojęzycznych. Od 1987 współpracował w Hamburgu z Magazynem Polsko-Niemieckim „Dialog”, od 1989 roku pracował dla „Gazety Wyborczej” w Warszawie, od tego czasu publikował także regularnie rysunki w „Polityce”, „Rzeczypospolitej”, „Wprost”. Od 1989 mieszkał wraz z rodziną w Warszawie i Zębie na Podhalu, od 2002 w Zakopanem, z którym związany był zarówno twórczością (Rysunki górskie), jak i projektami dla Muzeum Tatrzańskiego. Od 2000 roku profesor Internationale Sommerakademie für Bildende Kunst w Salzburgu (słynnej akademii założonej przez Oskara Kokoschke), w 2002 roku powrócił także do rodzimej uczelni w Warszawie, gdzie przejął prowadzenie Pracowni Ilustracji po swoim mistrzu i przyjacielu – profesorze Januszu Stannym. Wraz z grupą współpracowników i studentów realizował rozbudowany program ilustracji jako aktywnej, korzystającej z fantazji i wyobraźni formy obrazu zjednoczonego z „niepokorną” typografią. Otrzymał wiele nagród i wyróżnień: m. in. Nagrodę na Satyrykonie w Legnicy w 1981 roku, z którym związał się trwale projektując logo dla odbywającego się corocznie festiwalu. W 1987 roku otrzymał Nagrodę Stypendium Pierścienia Cesarskiego w Goslar, w 1990 nagrodę za najpiękniejszą książkę roku przyznawaną przez Fundację Książki we Frankfurcie n. Menem (Die schoensten deustchen Bucher, Stiftung Buchkunst, Frankfurt a.M.) za książkę Die Rote Spur (wydawnictwo Apfelstedt+Hornung), w 1996 roku nagrodę „Printer of the Year”w Edinburghu za autorską książkę Jeder ist ein Künstler. Zygmunt Januszewski. Kombinations-Kunst, (Quensen Verlag, Hannover) w 2003 roku Victoria and Albert Museum Illustration Award za okładki dla czasopisma “The Guardian” w Londynie, w 2004 roku – The Society of Publication Design in New York Award oraz Olaf Gulbransson Preis, nagrodę przyznawaną przez Stowarzyszenie Olafa Gulbranssona w Tegernsee w Bawarii. Wyróżniany także w czasie konkursów za Najopiękniejszą Książkę Roku przez PTWK w Warszawie, m. in. za autorską książkę Wierszografia.

 

Działalność artystyczną i dydaktyczną przerwała ciężka choroba nowotworowa, z którą Zygmunt Januszewski walczył do ostatniej chwili rysując, projektując i ucząc. Zmarł w nocy 12 września 2013 roku w swoim domu w Latchorzewie pod Warszawą. Przekazał swój dorobek i wiedzę, z nadzieją na kontynuację pełnej znaczeń ścieżki – synowi – Maciejowi Januszewskiemu.