Weekend seniora z kulturą w Muzeum Tatrzańskim

W dniach 29 września – 1 października (piątek - niedziela), zapraszamy seniorów do odwiedzenia filii Muzeum Tatrzańskiego. Na hasło „Weekend seniora z kulturą”, w ramach promocji Muzeum Tatrzańskiego, wstęp wolny.

Program wydarzeń dedykowanych:

30 września (sobota)

Godz. 17:00 

Muzeum Kornela Makuszyńskiego w willi Opolanka, ul. Tetmajera 15

 „Zakopane połowy XX wieku w świetle korespondencji Janusza Domaniewskiego – przyrodnika, muzealnika, literata” – spotkanie z prof. D. Iwanem, drem hab. H. Kowalskim, drem M. Warchałowskim wokół nowego numeru „Memorabilia Zoologica” poprowadzi M. Krupa. 

Wstęp wolny w ramach promocji Muzeum Tatrzańskiego 

30 września (sobota) 

Godz. 14:00 – 17:00 

Muzeum Kornela Makuszyńskiego w willi Opolanka, ul. Tetmajera 15

Brydż z Kornelem Makuszyńskim

Wstęp wolny w ramach promocji Muzeum Tatrzańskiego 

Poza powyższymi wydarzeniami oraz stałymi ekspozycjami w naszych filiach, zapraszamy w tych dniach na wystawy czasowe:

Made in Zakopane 

Zakopiańskie rzemiosło artystyczne do II wojny światowej

do 1 października 2023

Gmachy głównym Muzeum Tatrzańskiego, ul. Krupówki 10

Prezentujemy Państwu pierwszą wystawę poświęconą w całości zakopiańskiemu rzemiosłu artystycznemu czyli meblom, tkaninom, koronkom, ceramice, rzeźbom oraz pamiątkom wytwarzanym w Zakopanem od II połowy XIX w. aż do roku 1939. 

Trudno znaleźć początki tego typu twórczości. Przyjeżdżający pod Tatry turyści zachwycali się nie tylko przyrodą, ale także przedmiotami codziennego użytku, które znajdowali w podhalańskich chałupach. 

Ten podziw dla rodzimych talentów, idący w parze ze społecznikowsko-pozytywistycznymi ideami oraz chęć pomocy ubogiej góralskiej ludności dały początek szeregowi inicjatyw, mających na celu zawodową edukację górali i otwarcie im przez to możliwości dodatkowego zarobkowania. W działaniach tych postawiono właśnie na rozmaite rzemiosła artystyczne. 

Zaowocowało to powstaniem w Zakopanem w drugiej połowie XIX wieku dwóch szkół zawodowych: Szkoły Przemysłu Drzewnego i Szkoły Koronkarskiej. Obie te instytucje na długie lata stały się centrami zakopiańskiego rzemiosła, zarówno poprzez wyroby własne, jak i twórczość swoich licznych absolwentów. 

Na rozwój sztuki użytkowej w Zakopanem mieli wpływ również artyści, których przyciągały zarówno góry, jak też względna swoboda wymiany myśli i poglądów, która tutaj jakoś mniej rzucała się w oczy zaborcom. Przywozili ze sobą idee łączenia sztuki i użyteczności w przedmiotach codziennego użytku. Tworzyli stowarzyszenia (np. „Sztuka Podhalańska”) i warsztaty („Kilim”, „Tarkos”), w których zajmowano się np. wytwarzaniem dekoracyjnych tkanin. Artyści miejscowi i przyjezdni w swoich pracowniach chętnie łączyli sztukę z rzemiosłem, wprowadzając także techniki, które nie były na Podhalu tradycyjne (jak ceramika). 

Zdarzało się, że zamieszkujący tu twórcy ze swoich domów czynili modelowe wręcz przykłady łączenia sztuki z użytecznością (np. willa Cicha Karola Kłosowskiego). Także licznie powstające pensjonaty i domy letniskowe często wyposażane były w artystyczne funkcjonalne przedmioty.

Wystawą naszą chcemy przypomnieć i udowodnić, że Zakopane – obecnie kojarzone z tandetą „krupówkowych” pamiątek – było prężnym ośrodkiem różnego rodzaju rzemiosł, cechujących się wysoką jakością wykonania, a „Made in Zakopane” to marka solidna (choć wymyślona na potrzeby wystawy). Wyroby zakopiańskich pracowni projektowane były niejednokrotnie przez profesjonalnych artystów i odznaczały się wysokim poziomem artystycznym. 

Prezentowana różnorodność wyrobów i ich wspólne eksponowanie ma w założeniu nawiązywać do wystaw rzemiosła, które odbywały się w międzywojennym Zakopanem (często w salach Szkoły Przemysłu Drzewnego), na których razem występowały różne rodzaje przedmiotów. 

Na wystawie przypominamy też wytwórnie mniej znane oraz prezentujemy obiekty rzadziej pokazywane, przechowywane w magazynach Muzeum Tatrzańskiego i innych instytucji, w tym muzeów z Warszawy, Poznania, Krakowa, Łodzi, Płocka, Kielc i Sulejówka oraz pochodzące ze zbiorów prywatnych. Z rozmysłem pomijamy kwestię stylu zakopiańskiego, bo mogą go Państwo zobaczyć w jednej z naszych muzealnych filii – willi Koliba. 

Wystawa z założenia ma za zadanie przypomnieć zakopiańskie rzemiosło artystyczne do 1939 roku. Jej bohaterami są same przedmioty i ich twórcy. Celowo pozbawiona jest wartościowania, poszukiwania kontekstów i reinterpretacji tematu, do czego – mamy nadzieję – stanie się podstawą. 

Kształtowanie dźwięku. Tomasz Skupień i dudy

Przedłużona do 8 października 2023

Muzeum Stylu Zakopiańskiego w willi Koliba, ul. Kościeliska 18 

Wystawa Kształtowanie dźwięku. Tomasz Skupień i dudy prezentuje kolekcję dud i ich elementy składowe ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego. Najstarsze eksponaty pochodzą z I połowy XIX wieku, najmłodsze – z 2022 roku. Ponadto pojedyncze egzemplarze wykonane przez Tomasza Skupnia (1955–2005) wypożyczono od jego uczniów, regionalnych dudziarzy i pasjonatów tego instrumentu. Stworzyły kontekst opowieści o muzykancie z zakopiańskich Kuźnic, samouku, nauczycielu gry na dudach, bezpośrednim kontynuatorze lokalnej tradycji muzycznej i wychowawcy kolejnego pokolenia dudziarzy na Podhalu. Przystosował brzmienie instrumentu pasterskiego do występów scenicznych. Dzięki determinacji Skupnia dudy podhalańskie przeżywają dzisiaj renesans, a w 2014 roku umiejętność wytwarzania i gry na tym instrumencie została wpisana na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Ciekawostką jest, że w dwudziestoleciu międzywojennym członkowie orkiestr pułków Strzelców Podhalańskich grali na dudach. Zmodyfikowane instrumenty były wzorowane na obiektach z Muzeum Tatrzańskiego, prezentowanych na wystawie. 

Magdalena Kwiecińska – kurator wystawy 

Patronat nad wystawą objął Narodowy Instytut Dziedzictwa

UrbaMistyka. Sztuka w Zakopanem

do 5 listopada 2023

Galeria Sztuki w willi Oksza, ul. Zamoyskiego 25

Galeria Władysława Hasiora, ul. Jagiellońska 18 b

Wystawa opowiada o zakopiańskiej plastyce i designie podlanych sosem kosmopolitycznego modernizmu i uwspółcześnionego folkloru. Interesuje nas historia powojennej sztuki, związanej zarówno z miejską przestrzenią jak i prywatnymi wnętrzami, z lokalnym rzemiosłem i masową produkcją, z fascynacją pierwotną ludowością i obsesją awangardy. W tym sensie UrbaMistyka to próba zmierzenia się z zapomnianą, wymazaną albo nigdy nie urzeczywistnioną ikonografią Zakopanego i fenomenem miasta, którego wizja rozciąga się między góralską wsią, nowoczesną metropolią, a legendarną kolonią artystów. 

Trzon wystawy stanowią prace z czasu PRL, ale jej ramy kreślą zarówno przedwojenne dzieła przecierające szlak innej niż zakopiańska estetyki, jak i prace współczesnych artystek i artystów, które na nowo interpretują zakopiańskie mikrohistorie i jednocześnie nawiązują do współczesnej tkanki zmitologizowanego miasta. W tym kontekście pokazujemy m.in. cykl projektów Pauliny Włostowskiej inspirowanych liternictwem i produktami lokalnej Cepelii, kompozycję ceramiczną Pawła Olszczyńskiego nawiązującą do dekoracji domów wczasowych i wielkoformatowe tkaniny autorstwa Małgorzaty Mirgi-Tas z wizerunkami zakopiańskich artystek. Ta ostatnia praca zainstalowana na Domu Handlowym Granit, pierwszym zakopiańskim wieżowcu, akcentuje jak pisał Andrzej Jakimowicz, że Zakopane to nie tylko zakopiańszczyzna, a Witkiewiczów było dwóch, jednocześnie dodając, że zakopiańska sztuka to nie tylko artyści, ale też artystki.

UrbaMistyka. Sztuka w Zakopanem jest kontynuacją opowieści o sztuce zakopiańskiej, którą podjęła wystawa Made in Zakopane, prezentująca zakopiańskie rzemiosło artystyczne od II połowy XIX do II wojny światowej.

Artystki i artyści: Janusz Bielski, Tadeusz Brzozowski, Maria Bujakowa, Henryk Burzec, Leon Chwistek, Ewa Fajkosz, Kazimierz Fajkosz, Andrzej Gałek, Barbara Gawdzik-Brzozowska, Marta Gąsienica Szostak, Antoni Grabowski i Władysław Pawlik, Anna Górska, Władysław Hasior, Stanisław Hirszel, Irena Jarosińska, Aleks Jagódka, Antoni Kenar, Zdzisław Kłosiński, Karol Kłosowski, Jan Kosiński, Kazimierz Kowalski, Józef Kulon, Józef Kuśnierczak, Bogdan Łopieński, Jan Matejko, Czesław Olszewski, Tadeusz Olszewski, Ryszard Orski, Hans Joachim Orth, Grzegorz Pecuch, Jerzy Popielak, Apoloniusz Rajwa, Tadeusz Rolke, Grażyna Rutkowska, Antoni Rząsa, Henryk Schabenbeck, Władysław Skoczyłas, Edward Skórzewski i Jerzy Hoffman, Stanisław Słonina, Jan Seweryn Sokołowski, Helena Sułkowska-Pawlik, Paweł Szczerba, Władysław Trojan, Maria Veltuzen, Janusz Vogel, Michał Wańczyk, Władysław Werner, oraz uczniowie i uczennice Szkoły Koronkarskiej i Liceum Technik Plastycznych w Zakopanem, projektanci i projektantki Zakopiańskich Warsztatów Wzorcowych

Artystki i artyści współcześni: Małgorzata Mirga-Tas, Maria Łoboda, Paweł Olszczyński, Paulina Ołowska, Daniel Rumiancew, Paulina Włostowska

Kuratorki: Ania Batko, Julita Dembowska