Czytane, pisane, oglądane. Tatry w literaturze

Serdecznie zapraszamy do udziału w konferencji naukowej „Czytane, pisane, oglądane. Tatry w literaturze”, która odbędzie się w dniach 22 – 25 listopada 2023 w Muzeum Kornela Makuszyńskiego, literackiej filii Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem. Czy można opisać Tatry – a nawet napisać je na nowo?

Zygmunt Vogel, autor pierwszej panoramy Tatr od strony polskiej (północnej) najprawdopodobniej nigdy w tych górach nie gościł – znał je m.in. z opisów Stanisława Staszica. Od kiedy istnieje słowo, pośredniczy ono w doświadczaniu krajobrazu. Literatura zawsze była – i jest – możliwością wyobrażonego świata, często kotwiczyła swoje potencjały inspiracji właśnie w Tatrach.

Marzenie wędrowania po górach jest naszym wspólnym doświadczeniem, które można odnaleźć w literaturze dawnej i współczesnej, a krańcowość doznań związanych z surowością natury i jej pięknem uzyskiwała zróżnicowane formy reprezentacji. Przyjrzymy się tym zagadnieniom wspólnie, wspinając się po ścieżkach czujnej interpretacji twórczej, dyskutując i szukając inspiracji do nowego odczytania Tatr i literatury tatrzańskiej. 

PROGRAM KONFERENCJI

22 XI 2023 (ŚRODA)

10.30 – 11.00
Otwarcie konferencji

• Powitanie – Michał Murzyn, Dyrektor Muzeum Tatrzańskiego im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem

• Szlakami literatury w Tatrach.Idea konferencji – dr hab. Bianka Rolando, prof. UAM oraz dr Kinga Nędza-Sikoniowska, koordynatorka Muzeum Kornela Makuszyńskiego, filii MT

Tatry pisarzy 

Prowadzenie: Bianka Rolando

• 11.00 – 11.20
  dr hab. Marceli Olma, prof. UKEN (Kraków)
  Językowo-kulturowy obraz Tatr w sonetach Wincentego Byrskiego (1870-1939)

• 11.20 – 11.40
  dr Małgorzata Peroń (Lublin)
  Requiem dla gór, przyjaciół i siebie („Album tatrzańskie” Jarosława Iwaszkiewicza)

• 11.40 – 12.00
  dr Łukasz Lewkowicz (Lublin)
  Rzecznik ochrony Tatr: Jan Gwalbert Pawlikowski i jego publicystyka na rzecz utworzenia Tatrzańskiego Parku Narodowego

• 12.00 – 12.20
  mgr Karol Jaworski (Warszawa)
  Tatrzańskie numinosum Jana Kasprowicza

12.20 – 13.05
Dyskusja

13.05 – 13.35
Przerwa kawowa 

Wspinaczki Tadeusza Micińskiego

Prowadzenie: Kinga Nędza-Sikoniowska

• 13.35 – 13.55
  dr Fryderyk Nguyen (Wrocław)
  Tatrzański krajobraz w „Nietocie” Tadeusza Micińskiego jako miejsce rozwoju idei transhumanistycznych

• 13.55 – 14.15
  dr Wojciech Trela (Rabka-Zdrój)
  Dekonfiguracja czasoprzestrzeni tatrzańskiej w „Nietocie” Tadeusza Micińskiego

• 14.15 – 14.35
  dr hab. Bianka Rolando, prof. UAM (Poznań)
  Chram natury w ruchu. Przyroda tatrzańska i jej sakralizacje w wybranych wierszach Tadeusza Micińskiego

14.35 – 15.20
Dyskusja

18.00
Wydarzenie towarzyszące

Wieczór pamięci prof. Jacka Kolbuszewskiego

Spotkanie z Ewą Grzędą poprowadzi Maria Kościelniak-Woźniak. 

23 XI 2023 (CZWARTEK)

„Pępek świata”. Zakopane miejscem spotkań i twórczości

Prowadzenie: Bianka Rolando

• 9.30 – 9.50
  prof. dr hab. Maria Jolanta Olszewska (Warszawa)
  Zakopane i Tatry w „krzywym zwierciadle”, czyli „Baczmaha” Mieczysława Gwalberta Pawlikowskiego i „Zakopanoptikon” Andrzeja Struga

• 9.50 – 10.10
  dr Małgorzata Vražić (Zagrzeb)
  Zakopiańczyk z wyboru, lovranin z konieczności

• 10.10 – 10.30
  dr Bohdan Tychołoz [Tykholoz], prof. LUN (Lwów)
  Demiurdzy karpackich Aten: Stanisław Witkiewicz i Iwan Franko na skrzyżowaniach mitów i losów

10.30 – 11.15
Dyskusja

11.15 – 11.45
Poczęstunek 

Zachwyt, trwoga, kontemplacja. Góry jako doświadczenie wewnętrzne 

Prowadzenie: Kinga Nędza-Sikoniowska

• 11.45 – 12.05
  dr Eliza Kącka (Warszawa)
  „Mroczne Tatry”. Cztery świadectwa obcości

• 12.05 – 12.25
  mgr Lidia Kamińska (Kraków)
  Zachwyt zmysłów, czyli afektywność impresjonizmu. O liryce tatrzańskiej Kazimierza Przerwy-Tetmajera

• 12.25 – 12.45
  dr hab. Małgorzata Domagalska, prof. UŁ (Łódź)
  Gdy wieje wiatr… Tatry w polskim kryminale współczesnym

12.45 – 13.30
Dyskusja

13.30 – 14.00
Poczęstunek 

Tatry kobiet

Prowadzenie: Bianka Rolando

• 14.00 – 14.20
  dr Anna Pigoń (Wrocław)
  Czy Giewont jest kobietą? O tatrzańskiej Feminie

• 14.20 – 14.40
  mgr Andrzej Chowaniec (Kraków)
  Rola Tatr w kontekście postaci kobiecych w twórczości Kazimierza Przerwy-Tetmajera

14.40 – 15.25
Dyskusja

18.00
Wydarzenie towarzyszące

„Na Giewont się patrzy” – słuchowisko radiowe na podstawie książki Barbary Caillot i Aleksandry Karkowskiej

Spotkanie z autorkami książki oraz autorem muzyki do słuchowiska Krzysztofem Trebunią-Tutką

24 XI 2023 (PIĄTEK) 

„Pępek świata”. Miejsca symbole

Prowadzenie: Kinga Nędza-Sikoniowska

• 9.30 – 9.50
  mgr Maciej Krupa (Zakopane)
  Motyw Giewontu w literaturze współczesnej

• 9.50 – 10.10
  mgr Wojciech Szatkowski (Zakopane)
  „W stronę Pysznej” – schronisko na kartach książki zachowane

10.10 – 10.55
Dyskusja

10.55 – 11.25
Poczęstunek

Więcej niż podróż

Prowadzenie: Bianka Rolando

• 11.25 – 11.45
  dr hab. Ewa Grzęda, prof. UWr (Wrocław)
  Ramię w ramię z Chałubińskim. Opisy dróg na Łomnicę i do Morskiego Oka w relacjach Bronisława Rajchmana – uczestnika wycieczek odbytych „pod wodzą Tytusa Chałubińskiego”

• 11.45 – 12.05
  mgr Ewa Kolbuszewska (Wrocław)
  Symbolika motywów akwatycznych w literackich opisach Tatr epoki romantyzmu

• 12.05 – 12.25
  dr hab. Karol Samsel (Warszawa)
  „Dziennik podróży do Tatrów” Seweryna Goszczyńskiego w kontekście alpejskich dzienników podróżniczych XVIII i XIX wieku

12.25 – 13.10
Dyskusja

13.10 – 13.40
Poczęstunek

Tatry na przecięciu sztuk

Prowadzenie: Kinga Nędza-Sikoniowska

• 13.40 – 14.00
  dr Magdalena Lachman (Łódź)
  Współczesne opowieści o Tatrach w splocie słowa i obrazu

• 14.00 – 14.20
  mgr Magdalena Ewa Nosowska (Radom)
  „(…) nie można lekceważyć aforyzmów. Jest to klapa bezpieczeństwa dla wysokiego ciśnienia myśli”. Utwór sceniczny „Król Nikodem” Rafała Malczewskiego i Ferdynanda Goetela jako awangardowa inspiracja krajobrazem zakopiańskim

• 14.20 – 14.40
  Katarzyna Dębińska (Poznań)
  Natura-słowo-obraz. Tatry w twórczości Rafała Malczewskiego

14.40 – 15.25
Dyskusja  

25 XI 2023 (SOBOTA) 

12.00
Wydarzenie towarzyszące

Tatry w literaturze – literatura w Tatrach. Spotkanie poetyckie w Schronisku Górskim PTTK na Hali Ornak* 

Udział wezmą:

Teresa Bachleda-Kominek (Zakopane),

Miłosz Biedrzycki (Kraków),

Bianka Rolando (Poznań)

Adam Wiedemann (Warszawa). 

* W razie załamania pogody organizator zastrzega sobie prawo zmiany miejsca spotkania

Informacje dodatkowe 

Wstęp wolny w ramach promocji Muzeum Tatrzańskiego 

Organizator konferencji:
Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem, www.muzeumtatrzanskie.pl 

Miejsce:
Muzeum Kornela Makuszyńskiego, literacka filia Muzeum Tatrzańskiego im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem
(willa Opolanka, ul. Kazimierza Przerwy-Tetmajera 15, Zakopane)

Koordynatorki konferencji:

dr hab. Bianka Rolando
– prof. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, poetka, artystka sztuk wizualnych. Autorka książek poetyckich i teoretycznych z zakresu sztuki, w 2024 roku ukaże się jej książka „Nasze Zakopane” (wyd. BOSZ). Zajmuje się badaniem relacji sztuki i literatury.

dr Kinga Nędza-Sikoniowska
– koordynatorka Muzeum Kornela Makuszyńskiego, filii Muzeum Tatrzańskiego. Bada kulturę miast XX wieku i jej związki z nowoczesnością. Autorka książki „Nowoczesne. O syberyjskich miastach okresu radzieckiego” (wyd. WUJ, 2021).

Kornel Makuszyński. Fotografia ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego