János Esterházy – bohater i męczennik narodu węgierskiego i polskiego

Majowy Wieczór w Czerwonym Dworze poświęcony został bohaterowi i męczennikowi narodów węgierskiego i polskiego, a obecnie kandydatowi na ołtarze Jánosowi Esterházemu. Postać tego wybitnego polityka przedstawił dr hab. Imre Molnár, wielki przyjaciel Polski i Polaków, węgierski historyk, polonista i dyplomata, autor książek Zdradzony bohater i Ułaskawiony na śmierć. Imre Molnár podkreślił, że od początku badań nad postacią bohatera towarzyszyli mu górale, o czym wspominał jeszcze podczas wykładu.

Imre Molnar przez 40 lat zajmując się postacią Jánosa Esterházego, którego można zrozumieć tylko poprzez spojrzenie na niego jako postać Europejczyka z Europy Środkowej podkreślił, że trzeba patrzeć na niego jako ojca, polityka, męża stanu. Przez dwanaście lat był politykiem, a kolejne dwanaście męczennikiem, więźniem obozów komunistycznych, zesłańcem. Ten ostatni etap jego życia pozostawał do chwili obecnej nieznany, był celowo przemilczany. Trzeci etap rozpoczął się w 2019 roku, kiedy Jego Ekscelencja Arcybiskup Marek Jędraszewski rozpoczął proces beatyfikacyjny. To etap odkrycia świętości, wiary, oddania się Opatrzności Bożej.

W 1897 roku János Esterházy senior poślubił Elżbietę Tarnowską ze znanego rodu, córkę rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego hr. Stanisława Tarnowskiego, który przez trzy lata nie chciał zaakceptować związku córki z Węgrem. Po ślubie na świat przyszło troje dzieci: Maria, János, Lujza. Ojciec Jánosa umiera, kiedy ten ma 4 lata. Ostatnie zdanie, jakie mówi do syna to: Bądź dobrym Węgrem. Dziecko nie rozumiejąc prosi o wyjaśnienie matkę. Od niej słyszy: „Bądź dobrym chrześcijaninem, wtedy będziesz dobrym Węgrem i Polakiem”. Wydaje się, że to przesłanie będzie towarzyszyć Jánosowi już do końca życia.

Przedstawiając bogate i pełne tragicznych wydarzeń życie Jánosa Esterházego na tle wydarzeń historycznych, jego obronę praw, godności człowieka, sprawiedliwości i prawdy, ratowanie Żydów i Polaków podczas II wojny światowej oraz jego męczeńską śmierć podkreślił aktualność życiowych wyborów, których dokonywać musiał jako polityk i człowiek. Jego hasło brzmiało: „Naszym znakiem jest Krzyż”.

W wieczorze zakończonym na prośbę prelegenta modlitwą uczestniczyli m.in. ks. Infułat Stanisław Olszówka, Jan Piczura – radny województwa małopolskiego, radny powiatowy dr Piotr Bąk. Fragmenty tekstów czytała Monika Molnár. 

IMRE MOLNÁR – urodzony w 1956 r. w mieście Sahy na terenie obecnej Słowacji – historyk, dyplomata. W 1978 r. rozpoczął studia na wydziałach filologii węgierskiej i niemieckiej uniwersytetu w Bratysławie, gdzie włączył się  aktywnie w nielegalną działalność ruchu na rzecz równouprawnienia mniejszości węgierskiej na Słowacji, która stała się częścią ruchu skupionego wokół Karty 77. W roku 1979 uniknął represji ze strony czechosłowackich władz komunistycznych, wyjechał do Budapesztu, gdzie zaczął studia na Uniwersytecie im. Loránda Eötvösa. Jako uczestnik nielegalnej grupy polsko-węgierskiej od 1980 r. utrzymywał stałe kontakty z polską opozycją antykomunistyczną, a następnie z NSZZ „Solidarność”. W 1986 r. został magistrem i rozpoczął pracę w Węgierskim Muzeum XYZ. W latach 1988-1989 pracował naukowo w Instytucie Badań nad Węgrami. Po upadku komunizmu rozpoczął pracę w urzędzie pierwszego demokratycznego premiera Józsefa Antalla jako doradca ds. mniejszości węgierskiej na Słowacji. W 1993 roku obronił doktorat i rozpoczął pracę w Instytucie Środkowoeuropejskim, jednocześnie prowadził zajęcia na trzech wyższych uczelniach. W 1998 roku habilitował się i podjął służbę dyplomatyczną w węgierskim Ministerstwie Spraw Zagranicznych. W latach 2001-2005 był attaché kulturalnym i prasowym ambasady węgierskiej w Warszawie a od jesieni 2008 roku sekretarzem w tejże ambasadzie.  Nastepnie  dyrektor Instytutu Węgierskiego w Bratysławie.

Imre Molnár ma na swoim koncie następujące publikacje: „Jerzy Popieluszko. Életrajz”, Berno 1989; „Mint fészekből kizavart madár. A hontalanság éveinek irodalma” wspólnie z László Tóthem, Budapeszt 1990; „Hazahívott a szülőföld. Visszaemlékezések, dokumentumok 1945-1953” wspólnie z Kálmánem Vargą, Budapeszt 1992; „Esterházy János: Cselekedjünk mindnyájan egyetértésben és szeretetben”, Bratysława 1992; „Szlovákok az európai történelemben”, Budapeszt 1994; „Esterházy János. Életrajzi monográfia”, Dunaszerdahely 1996; „Esterházy János: A kisebbségi kérdés”, Budapeszt 2000; „Deáki (falumonográfia)”, Budapeszt 2002; „Zdradzony bohater János Esterházy (1901-1957)”, Warszawa 2004; „Kegyelem életfogytig”, Szeged 2007; „Sem gyűlölettel, sem erőszakkal …”, Komárom 2008; „Ułaskawiony na śmierć: rzecz o Janosu Esterhazym” Maria z Esterhazych Mycielska, tłumaczenie z węgierskiego: Małgorzata Moczulak, wybór i opracowanie Imre Molnar, Warszawa 2010.