Poronin - Wystawa "Ludność Podhala w świetle niemieckich badań rasowych"

Pracownicy Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Gminny Ośrodek Kultury w Poroninie serdecznie zapraszają na spotkanie dnia 4 marca 2010 r. tj czwartek o godz. 16.00 w sali Gminnego Ośrodka Kultury w Poroninie. W czasie spotkania odbędzie się prezentacja fotografii i dokumentów zgromadzonych w czasie II wojny światowej na terenie Gminy Poronin przez niemieckich badaczy.

Wystawa "Ludność Podhala w świetle niemieckich badań rasowych" jest próbą przybliżenia tej nieznanej w dziejach Podhala karty poprzez ukazanie niewielkiej części dokumentów i materiałów z zasobów IDO. Ekspozycja rozłożona jest na trzy bloki tematyczne.

Pierwsza, wprowadzająca część prezentuje narzędzia i metody badawcze stosowane przez niemieckich badaczy. Są tu przykłady ankiet antropologicznych, kwestionariusze socjologiczne, testy psychologiczne w formie niedokończonych rysunków, odciski palców oraz zdjęcia badanych z numerami identyfikacyjnymi. Wymownym świadectwem sytuacji w jakiej znaleźli się mieszkańcy Podhala, są zdjęcia przerażonych, płaczących dzieci, siłą poddawanych rasowym pomiarom. Pomiędzy ofiarami nazistowskiego projektu widać też postać jednego z badaczy. Całość kończy tablica prezentująca trzy kolorowe slajdy góralek. Odsłaniają one pierwsze efekty analiz i wniosków w postaci mogących budzić grozę podpisów.

Drugą część ekspozycji stanowią fotografie ilustrujące najogólniej rzecz ujmując codzienne życie mieszkańców podhalańskich wsi. To utrwalone na kliszach filmowych i slajdach fragmenty przeszłości: grupowe zdjęcia rodzin góralskich, sceny bawiących się dzieci, pejzaże wsi, codzienne zajęcia, fragmenty zabudowy wsi, architektury. Swą formą i treścią te etnograficzne obrazy kontrastują z antropometrycznymi narzędziami, z metodycznie wykonanymi fotografiami do ankiet rasowych. Ma się wrażenie, że te niewinne fotosy wykonane przez niemieckich autorów opowiadają zupełnie inną historię.

Trzecia część ekspozycji łączy przeszłość z teraźniejszością, ukazując fotografie żyjących świadków niemieckich badań. Dziś ze wzruszeniem, ale i bagażem traumatycznych doświadczeń, ci starsi ludzie patrzą na swoje odbicia z przed kilkudziesięciu lat. Spotkania i rozmowy z mieszkańcami Podhala, którzy objęci zostali badaniami to ważna część projektu realizowanego przez antropologów krakowskich. Zapisane w ich pamięci obrazy tamtych wydarzeń nie tylko przybliżają sytuację samych badań, ale nade wszystko odsłaniają ich szerszy kontekst. Osadzają je w przeżyciach konkretnych osób, odsłaniając towarzyszące im przeżycia i emocje. Lęk i obawę: Syćka my sie boli. Nasa mama płakała, ze nos Niemcy zabierom i wywiezom do Niemiec.